آیا دانشمندان قدیمی در زمینه رفتارشناسی تحقیق کرده بودند؟

  بقراط بزرگترین حکیم و دانشمند یونانی رفتار انسانها را در400 سال پیش از میلاد مورد بررسی قرار داده بود. او متوجه شد که ما انسان ها در رفتارهای خود تشابهات و تفاوت هایی را نشان می‌دهیم و افراد را به چهار گروه تقسیم بندی کرده بود.  از نظر وی ما انسان ها هر یک منحصر به فرد هستیم و این چهار دسته عبارتند از بلغمی، دموی، صفراوی و سوداوی که هر کدام از این چهار دسته در جای خاص خودش قرار می‌گرفت.

     فیلسوفان یونان باستان عقیده داشتند که در طبیعت چهار عنصر اولیه آب، خاک، هوا و آتش وجود دارند که عناصر اولیه یا عناصر اربعه نامیده می‌شوند و تمامی تغییرات حاصل در طبیعت از آمیختن این چهار عنصر با یکدیگر و جدا شدن دوباره آنها از هم صورت می‌گیرد آنها هر یک از این عناصر را دارای یکی از خاصیتهای گرمی، سردی، تری و خشکی می دانستند اساس مکتب طب اخلاطی که پایه‌گذاری آن را بقراط می‌دانند وجود ۴ ماهه یا خلط اصلی در بدن انسان و حیوانات است که با این چهار عنصر مرتبط هستند که عبارت هستند

خون یا دم که گرم و تر است

صفرا که گرم و خشک است

سودا که سرد و خشک است

بلغم که سرد و تر است

     بقراط دخالت این چهار مایع را در کلیه حالات بدنی اعم از تغییرات فیزیولوژیک و پیدایش بیماریها و رفتارها و بهبود حال بیماران و رفتار آنها موثر دانسته و عقیده داشت هرگاه این چهار ماده به نسبت طبیعی و در تعادل با یکدیگر در بدن وجود داشته باشد، بدن انسان می‌تواند سالم باشد ولی اگر یکی از این مایعات بیات چند تا از آنها به دلایلی از قبیل سوءتغذیه تنفس هوای آلوده یا شدت گرمای بیش از اندازه هوا و موارد دیگر از نظر کمی و کیفی تغییر کند، اساس تعادل این مایعات به هم می‌خورد و این ساختار طبیعی بدن تغییر می‌کند و تأثیر نامطلوب بر سلامتی فرد دارد.

      مزاجهای اصلی را که بقراط نامگذاری کرد در چهار گروه اصلی مزاج دموی، مزاج صفراوی، مزاج سوداوی و مزاج بلغمی میتوانیم نامگذاری کنیم که هر کدام از آن‌ها شباهتهایی با الگوهای روابط رفتاری مدل DISC دارد. بطوریکه مزاج دموی رفتارهای گروه I را بیان میکند و مزاج صفراوی رفتارگروه D را نشان میدهد و مزاج سوداوی رفتار گروه C و مزاج بلغمی رفتار گروه S را دارد. 

     خصوصیات ظاهری هر فرد بستگی زیادی به مزاج اولیه‌ایی دارد که در زمان به دنیا آمدن یا در زمان تغییرات بدنی دوران رشد و نبوغ داشته است اما ممکن است این مزاج اولیه با گذشت زمان در اثر تغذیه شرایط آب و هوایی شیوه زندگی نوع شغل و عوامل دیگر تغییرکند و مزاج جدیدی در فرد به وجود آید که به آن مزاج اکتسابی گفته می‌شود.

    تغذیه میتواند تاثیرات بسیار زیادی بر تمامی اعضای بدن ما از مغز و اعصاب گرفته تا قلب، معده، کبد، کلیه و حتی رفتارهای ما داشته باشد در بعضی از انواع مزاج خوردن یک غذا نامناسب می‌تواند عواقب زیادی داشته باشد حتی دیده‌اید که افرادی را که حتی با خوردن یک خرما بدنشان جوش میزند و یا با خوردن شیر حساسیت های خاصی برایشان به وجود می‌آید غذا و نوشیدنی های نامناسب با مزاج شما می‌تواند موجب تغییرات در خواب، حالات عصبی، اختلال حافظه، اختلال هضم، مشکلات کبد و قلب شود.

      اگر ما اطلاعات کافی در مورد مزاج شناسی افراد هم داشته باشیم، میدانیم که هر یک از مزاج ها در یک زمینه خاص استعداد دارند از همه افراد یک توقع را نخواهیم داشت و کنار آمدن با بسیاری از برخوردها و واکنش‌ها و رفتارهای اطرافیان برایمان آسان‌تر می‌شود اگر ما به مزاج و ویژگی‌های خود و اطرافیانمان آگاه باشیم چه بسا از بسیاری از مشکلات هم در ارتباط‌هایمان با دیگران کاسته شود.

     بزرگترین هدف طب سنتی قدیم شناخت مزاجها و اصلاح مزاج افراد به سمت تعادل بوده است. برای داشتن زندگی سالم و طبیعی و آرامش روحی همه ما نیازمند شناخت مزاج یا طبیعت خود هستیم. شناخت و آگاهی از مزاجها و طبایع کمک می‌کند تا زندگی بهتری داشته باشیم و در تصمیمات زندگی هم مانند انتخاب شغل، ازدواج و رفتار با دیگران دقت بیشتری نشان بدهیم این مرحله در طب سنتی قدیم ما بوده که با تغییرات و مکانیزم کردن آنها بصورت الگوهای رفتاری 15 گانه مدل DISC  مطرح گردیده است.

نویسنده مقاله : محمدرضا مداح الحسینی